ΙΡΙΣ ΚΑΙ ΚΟΡΗ

Η ελληνική γλώσσα έχει δώσει τα ονόματα δυο θεαινών της μυθολογίας στα δυο από τα εμφανέστερα και βασικότερα στοιχεία του οπτικού οργάνου, του οφθαλμού. Η συγκεκριμένη ονοματοθεσία προσδιορίζει τις λειτουργίες των στοιχείων αυτών, οι οποίες παρομοιάζουν με τις ιδιότητες των δυο θεοτήτων.

Πρόκειται για την Ίριδα (θεά των χρωμάτων και του Ουρανίου τόξου) και την Κόρη (ή άλλως Περσεφόνη, κόρη της Δήμητρας, σύζυγο του Πλούτωνα και βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, του Άδη).

Για να εισχωρήσουμε στο μάτι και κατανοήσουμε την λειτουργία του, πρέπει πρωτίστως να συναντηθούμε με τις δυο αυτές θεές.

Η Ίρις μετέφερε τα ουράνια μηνύματα στη γη. Ήταν μια  φτερωτή θεότητα που κυκλοφορούσε στα ορατά τμήματα του κόσμου, αλλά μερικές φορές τρύπωνε στα έγκατα του Άδη, είτε για να εκτελέσει εντεταλμένα καθήκοντα, είτε για να φέρει  στους Ολύμπιους νερό από τα τρομερά ύδατα της Στυγός.

Εκεί, κατοικούσε η άλλη. Η Κόρη! Κόρη ήταν το άλλο όνομα της Περσεφόνης, της συζύγου του Άδη και Άνασσας του Κάτω Κόσμου.

Την Ίριδα και την Κόρη τις βρίσκουμε να συνεργάζονται μαζί στο μάτι μας. Μια ουράνια θεότης και μια χθόνια. Όχι βέβαια τόσο μυστήριο αν αναλογισθούμε ότι η ελληνική γλώσσα, που περιέχει κωδικοποιημένες γνώσεις, ονοματίζει σωστά το κάθε τι και έχει ονομάσει σοφά πολλά μέρη του ανθρώπινου σώματος. Σκαρφαλώνουμε λοιπόν πάνω στο μάτι και τις βρίσκουμε κι εκεί μαζί, να συνεργάζονται και να εκτελούν βασικό έργο επί του αισθητηρίου οργάνου. Η Κόρη και η Ίριδα.

Για να αντιληφθούμε το φως και τα χρώματα απαραίτητος όρος είναι η διάθεση του κατάλληλου αισθητηρίου οργάνου. Του οφθαλμού!

Τη λειτουργία του, λίγο – πολύ, όλοι την ξέρουμε, αλλά καλό είναι να την γνωρίσουμε κάπως καλύτερα.

Ας σμικρυνθούμε νοερά σε πολύ μικρά μεγέθη και ας προσεδαφιστούμε πάνω στο βολβό του ματιού. Στη μέση του ασπραδιού του ματιού υπάρχει ένας κινούμενος δίσκος. Σε κάποια μάτια είναι καστανός, καλύπτοντας όλους τους χρωματικούς τόνους αυτού του χρώματος, από το ανοιχτό καστανοκίτρινο του μελιού μέχρι το σκουρότερο καφετί, ποτέ όμως μαύρος, κι ας τραγουδάμε εμείς: «Δυο μαύρα μάτια μ’ είχαν κοιτάξει ένα δείλι…». Μαύρα μάτια δεν υπάρχουν.

Σε άλλα μάτια ο δίσκος αυτός είναι γαλάζιος, σε άλλα γκρίζος και σε άλλα πρασινωπός.

Αυτός ο δίσκος είναι η ίρις του ματιού και στη μέση ακριβώς της ίριδας υπάρχει μια οπή, μια κατάμαυρη τρύπα (σε όλα ανεξαιρέτως τα μάτια), που σε οδηγεί στα έγκατα του ματιού, η κόρη!

Όπως η Κόρη της μυθολογίας βασίλευε στον Άδη, στα άγνωστα για τους θνητούς έγκατα της γης, απ’ όπου δεν επέτρεπε σε όποιον έμπαινε να ξαναβγεί, έτσι και η κόρη του ματιού οδηγεί το φως στα έγκατα του οφθαλμού, όπου όσες ακτίνες φωτός εγκλωβισθούν εκεί μέσα δεν ξαναβγαίνουν. Έχετε δει ποτέ να βγαίνει φως μέσα από την κόρη κάποιου ματιού;

Η μαύρη κόρη του ματιού θυμίζει τις μαύρες τρύπες του διαστήματος, που ό,τι μπει μέσα τους εξαφανίζεται.

Οι δυο θεές ασχολούνται με την απορρόφηση του φωτός που θα μετατραπεί σε εικονική πληροφόρηση προς τον εγκέφαλο. Οι λειτουργίες τους όμως είναι διαφορετικές. Άκρως αντίθετες. Η μια, η ίρις, σχετική με την φωτεινότητα, αυξομειώνεται ανάλογα με την υπάρχουσα ένταση του φωτός, ώστε να περιορίσει την είσοδο περίσσιων ακτινοβολιών στην οπή της κόρης. Το περιττό φως αντανακλάται από την ίριδα και καθώς εξοστρακίζεται προσκρουόμενο στα περίτεχνα τοιχώματα των αυλακιών της, ευθύνεται για το χρώμα του συγκεκριμένου ματιού, είτε αυτό είναι γαλάζιο, πράσινο, μελί ή βαθυκάστανο.

To Mάτι του Σύμπαντος

Από το Φως στο Υποσυνείδητο

Τι σχέση μπορεί να έχουν και πως συνδέονται μεταξύ τους δυο τόσο ανόμοιοι παράγοντες, όπως το φως και το υποσυνείδητο; Θα λέγαμε μια ανάλογη σχέση όπως αυτή που έχει ο ταύρος με το κόκκινο πανί.

Όπως αναλύσαμε πιο πάνω, η Ίρις συγκατοικεί σε κάθε μάτι μαζί με την Κόρη, τη Θεά του Κάτω Κόσμου και πως στον Άδη του ματιού μας συμβαίνουν λειτουργίες που κωδικοποιούν τα χρώματα κατευθύνοντάς τα προς τον εγκέφαλο, όπου τελικά καταλήγουν να επηρεάζουν την ψυχολογία μας.

Η Κόρη βασιλεύει μέσα στα μάτια των άλλων θηλαστικών, μεταξύ των οποίων και ο ταύρος. Η λειτουργία του ματιού δεν είναι ακριβώς η ίδια σε όλα τα ζώα, ιδιαίτερα αυτή της χρωματικής αντίληψης. Υπάρχουν ζώα με πιο εξελιγμένη χρωματική όραση από αυτήν του ανθρώπου, όπως υπάρχουν και πολλά με ελλιπέστερη. Σε αυτά τα τελευταία συγκαταλέγεται και ο φίλος μας ο ταύρος, ο οποίος διακρίνει μόνο το κόκκινο χρώμα. Μέσα λοιπόν στον ασπροφαιόμαυρο κόσμο που διακρίνει το ζώο αυτό, εμφανίζεται ξαφνικά το κόκκινο χρώμα και το ερεθίζει, σπάζοντας την μονοτονία της χρωματικής του όρασης. Όταν δε το κόκκινο χρώμα καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στο οπτικό του πεδίο και ταυτόχρονα κινείται εκνευριστικά, σαν το πανί του ταυρομάχου, ο ταύρος γίνεται «ταύρος» από τα νεύρα του και ορμά να εξοντώσει τον κόκκινοπαρείσακτο που απειλεί την χρωματική του ηρεμία.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τον καρχαρία, που κι’ αυτός διακρίνει μόνο το κόκκινο χρώμα. Μόνο που αυτός δεν εκνευρίζεται με τη θέα του κόκκινου χρώματος, αλλά καταλαμβάνεται από άλλα συναισθήματα. Θα λέγαμε πως «μάλλον χαίρεται». Ο καρχαρίας συνήθως πρωτοαντικρίζει το κόκκινο χρώμα από το αίμα κάποιου αιμοφόρου θύματός του. Επανεμφάνιση κόκκινου χρώματος σημαίνει για τον καρχαρία μας, πως εδώ υπάρχει φαΐ και τρέχει να ικανοποιηθεί.


Πάνος Καραγιάννης xromata.com