Το σουβλάκι είναι ίσως από τα αρχαιότερα ελληνικά εδέσματα αφού το βλέπουμε και στα ομηρικά έπη, Ιλιάδα και Οδύσσεια!
Κατά τον Όμηρο, ο Ερμής συνήθιζε να κόβει μικρά κομμάτια κρέας και να τα περνάει σε κλώνους για τα ψήσει στα κάρβουνα! Τα έψηναν στους κρατευτές, από το «κραταιός» που σημαίνει ισχυρός, δυνατός και μεταφορικά ανθεκτικός στην πυρά.
Είχαν εγκοπές αλλά και τρυπούλες για να κυκλοφορεί ο αέρας και να μην σβήνουν τα κάρβουνα ενώ εξασφάλιζαν ένα υγιεινό ψήσιμο, αφού το λίπος έπεφτε. Στην άκρη τους είχαν το σχήμα κεφαλής κριαριού. Τα ξύλινα καλαμάκια ονομάζονταν οβελοί. Έτσι προέκυψε η ονομασία οβελίες για τα σουβλιστά ζώα. Παρόμοιες ψησταριές έχουν βρεθεί και σε άλλα μέρη πχ στις Μυκήνες.
Το τζατζίκι προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα και όχι την Τουρκία όπως νομίζουν ορισμένοι.
Στην αρχαία Ελλάδα το έλλεγαν ΜΥΤΤΙΚΟ και το έφτιαχναν όπως και εμείς σήμερα! Οι Τούρκοι που το υιοθέτησαν το ονόμασαν τζατζίκ.
Ο κ. Χρίστος Ντούμας Διευθυντής Ανασκαφών στο Ακρωτήρι στην Σαντορίνη αφηγείται: «Κάποτε είχα μια κουβέντα με τον διαπρεπή Τούρκο αρχαιολόγο Εκρέμ Ακουργκάλ. Και του έλεγα ότι έχουμε δανειστεί κι εμείς από την τουρκική κουζίνα, φέρνοντάς του ως παράδειγμα τον κεφτέ. Και μου λέει: «Είστε αφελής. Οι Τούρκοι όταν ήρθαν εδώ ήταν νομάδες. Δεν είχαν κουζίνα. Απλώς υιοθέτησαν τη βυζαντινή κουζίνα. Ας μην κοροϊδευόμαστε: η λέξη «κεφτές» δεν είναι τούρκικη. Είναι η βυζαντινή λέξη «κοπτόν κρέας…». Και πράγματι, θυμάμαι ακόμα τη μαμά μου και τη γιαγιά μου να κόβουν γρήγορα και σταυρωτά το κρέας με δύο κοφτερά μαχαίρια κάνοντας το κιμά!»....
Εξίσου πανάρχαια είναι και τα λουκάνικα. Η ιστορία της αλλαντοποιίας στην Ελλάδα ξεκινά από την αρχαιότητα και ήταν ένας από τους αρχαιότερους τρόπους συντήρησης του κρέατος. Οι άνθρωποι έφτιαξαν τα πρώτα λουκάνικα γεμίζοντας στομάχια ή έντερα ζώων με αίμα, αρωματικά βότανα και λίπος.
Η παράδοση λέει πως το λουκάνικο αυτού του είδους, το οποίο θεωρείται ένα από τα πρώτα delicatessen, φτιάχτηκε από κάποιον που ονομαζόταν Αφθόνητος.
Ο Όμηρος αναφέρει τα λουκάνικα στην Οδύσσεια και στον καταυλισμό των μνηστήρων. Σε μια παρομοίωση στην Οδύσσεια (υ 25-28, μετάφραση Α. Εφταλιώτη) λέει: «Καθώς άνθρωπος κοιλιά γεμάτη πάχος και αίμα, στριφογυρίζει στη φωτιά που ανάβει και δε βλέπει την ώρα να γοργοψηθεί, παρόμοια κι αυτός γυρνά μια εδώ μια εκεί».
Αργότερα, στα ελληνικά χωριά δεν υπήρχε νοικοκύρης που δεν γνώριζε πώς να φτιάξει τα αλλαντικά του από χοιρινό. Θέλοντας το πιο νόστιμο κρέας, τάιζε τα ζώα του με χόρτα, βελανίδια και καλαμπόκι. Περίμενε να μεγαλώσουν και μετά τη σφαγή, πουλούσε τα μεγάλα κομμάτια τους στον έμπορα και κρατούσε τα μικρότερα κομμάτια κρέατος για λουκάνικα, για να τα αλατίσει, να τα καπνίσει και να τα συντηρήσει σε λίπος. Αυτή η διαδικασία έδινε το γνωστό μας παστό χοιρινό ή σύγκλινο, που θα κάλυπτε τις ανάγκες της οικογένειας για τους επόμενους έξι μήνες.
Μια βασική διαφορά ανάμεσα στα λουκάνικα που φτιάχνονται στην Ελλάδα και αυτά της υπόλοιπης Ευρώπης είναι πως τα παραδοσιακά ελληνικά χωριάτικα λουκάνικα εξακολουθούν να περιέχουν το αγαπημένο στους προγόνους μας πράσο και πολλά αρωματικά φυτά, ενώ τα ευρωπαϊκά περιέχουν μεγάλες ποσότητες ψωμιού.
Ας πούμε και δυο λόγια για την προέλευση της λέξης λουκάνικο. Η λέξη που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι ήταν «αλλάς» (γενική: του αλλάντος), εξ ου και η σημερινή λέξη «αλλαντικά». Ομως από τον 4ο αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται και η λέξη «λουκάνικο», η οποία προέρχεται από την αρχαία ιταλική πόλη Λουκανία, τα αλλαντικά της οποίας ονομάζονταν λουκάνικα.
Και δεν είναι μόνο αυτά. Κοκορέτσι, αντικριστό, στοιφάδο, φέτα, σκορδαλιά...όλα έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα.
Και φυσικά το φαγοπότι συμπλήρωνε και τότε όπως και σήμερα, κυρίως ο άφθονος οίνος αλλά και ο ζύθος δηλ...η μπύρα!
Έρευνα-επιμέλεια: Γλυκερία Ξιφοκώστα